Śnieżyca i śnieżyczka - Galanthus, Leucojum (Amaryllidaceae) w fitofarmakologii patologii mózgu

Leucojum vernum - śnieżyca wiosenna

Galanthus nivalis - śnieżyczka przebiśnieg

Skład chemiczny: alkaloidy 1-2% (likoryna, hamantamina, galantyna, galantamina – 0,25-0,7%), lektyny, saponiny, fenyloetyloamina.

 

Galantamina - odwracalny inhibitor acetylocholinoestrazy. Stymuluje nikotynowe acetylocholinoreceptory w mózgu. Poprawia przewodnictwo nerwowo-mięśniowe. Przenika barierę krew-mózg. Usprawnia funkcje poznawcze u chorych na Alzheimera. Okres półtrwania: 7-8 h. Od 1996 roku wykorzystywana w medycynie do leczenia otępienia, demencji starczej na tle miażdżycowym, miastenii (osłabienie i zmęczenie mięśni), chorobie Alzheimera, miopatii, atonii przewodu pokarmowego i pęcherza moczowego. Czysta galantamina podawana jest w dawce 8-24 mg dziennie, z czego 24 mg jest dawką graniczną. Występuje również w innych gatunkach m.in. Galanthus woronowii, Leucojum aestivum (przemysłowe źródło izolacji galantaminy), Lycoris radiata, Hippeastrum vittatum.

Likoryna - inhibitor translacji (syntezy białka) w komórkach jądrowych. Wykazuje działanie antymutagenne, jest inhibitorem wzrostu komórek nowotworowych, więc hamuje ich namnażanie, stymulując układ odpornościowy. Działa również jako inhibitor acetylocholinoestrazy. Występuje w ponad 25 gatunkach, w tym w Narcissus pseudonarcissus, Narcisuss tazetta. 

Surowiec: bulwy korzeniowe, liście, kwiaty

Postać leku: 

Nalewka śnieżycowa i śnieżyczkowa - Tinctura Galanthi et Tinctura Leucoji: 50 g świeżego surowca rozdrobnić zalać 250-300 ml gorącego alkoholu 30-40 %; dawkowanie: 3-5 ml 1-2 x dziennie; przerwać po 3 tygodniach i w razie potrzeby wrócić do kuracji po 2 tyg. przerwy.

Nivalin - gotowy preparat z czystą galantaminą: tabletki 1 i 5mg; ampułki 1; 2,5; 5 i 10 mg/1ml; znany również pod nazwą niwaliny, stosowany w iniekcjach w postaci bromowodorku jako lek tonizujący układ mięśniowy, szczególnie w następstwach paraliżu dziecięcego.

Fitofarmakologia: 

Nalewka i napar pobudza układ nerwowy, korę mózgową, zwalnia czynność serca, obniża ciśnienie krwi, zwęża naczynia wieńcowe, wzmaga wydzielanie śliny i potu, kurczy macicę, pęcherz moczowy, oskrzela i pęcherzyk żółciowy. Nalewka wzmaga uwagę i koncentrację, ułatwia wydobywanie engramów pamięciowych, czyli map pamięciowych poprzez wzrost stężenia acetylocholiny w mózgu. Następuje wzmocnienie uwagi i pamięci krótkotrwałej. Alkaloidy zawarte w śnieżycy i śnieżyczce wykazują działanie antymitotyczne, antyleukemiczne, antywirusowe i cytotoksyczne. Hamują rozwój niektórych typów nowotworów. Wymagana jest wysoka ostrożność i precyzyjne dawkowanie, ponieważ przedawkowanie jest bardzo niebezpieczne i może wywołać nawet zgon. Przeciwwskazania to ciąża, laktacja, astma, dusznica bolesna. Antidotum to atropina i węgiel aktywny w dawce w kilkudziesięciu gram.

Podobne substancje naturalne inhibitujące AChE:

Rodzina Amaryllidaceae obfituje w alkaloidowe związki o działaniu inhibitującym AChE. Tazettyna i likoryna z Narcissus tazetta oraz ungerymina i undulatyna z Nerine bowdenii, a także crinine z Galanthus ikariae, wszystkie wykazują znaczącą inhibicję acetylocholinoestrazy. Sanguinine (IC50 = 0.10 μM) z Eucharis grandiflora (zwana Lilią amazońską) jest jednym z najsilniejszych alkaloidów o aktywności AChEI, działając silniej niż galantamina. Inne alkaloidy N‐allylnorgalanthamine i N‐(14‐methylallyl) norgalanthamine wyizolowane z Leucojum aestivum wykazują 10-krotnie większą (IC50 = 0.18 i 0.16 μM) aktywność niż galantamina. Kolejne rośliny z tej rodziny: Habranthus tubispathus i H. jamesonii zawierają alkaloidy o silnym działaniu AChEI. Galantamina i sanguinina z H. jamesonii oraz hippeastidine i 3‐O‐demethyl‐hippeastidine z H. tubispathus są odpowiedzialne za aktywność inhibitującą acetylocholinoestrazę. Alkaloid taspine wyizolowany z Magnolia x soulangiana - Magnolia pośrednia (Magnoliaceae) w zależności od dawki (IC50 = 0.33 μM) również może wywołać aktywność inhibitującą AChE większą niż galantamina. Przedstawiciele gatunków Sarcococca i Buxus (bukszpan) są źródłem wielu steroidowych alkaloidów działających jako inhibitory acetylocholinoestrazy.  Trzy steroidowe alkaloidy: 16‐dehydrosarcorine, 2,3‐dehydrosarsalignone i salignarine C z Sarcococca saligna wykazują aktywność AChEI rzędu IC50 = kolejno 12.5, 7.0 i 19.7 μM. Inne steroidowe alkaloidy: Sarcovagine C, hookerianamide H i hookerianamide I z S. hookeriana wywołuje znaczącą aktywność inhibitującą (IC50 = 2.9–34.1 μM). Z kolei alkaloidy z grupy terpenoidów: O2‐natafuranamine, O10‐natafuranamine i buxafuranamide z Buxus natalensis wykazują wysoką aktywność AChEI (IC50 = kolejno 3.0, 8.5 i 14.0 μM).


Piśmiennictwo:

Berkov S, Codina C, Viladomat F, Bastida J. N‐alkylated galanthamine derivatives: potent acetylcholinesterase inhibitors from Leucojum aestivum. Bioorg Med Chem Lett. 2008; 18: 2263–2266.

Karran E, Mercken M, De Strooper B. The amyloid cascade hypothesis for Alzheimer’s disease: an appraisal for the development of therapeutics. Nat Rev Drug Discov 2011;10: 698–712.

Pietrzik C, Behl C. Concepts for the treatment of Alzheimer’s disease: molecularmechanism and clinical application. Int J Exp Path 2005; 86: 173–185.

Ingkaninan K, Temkitthawon P, Chuenchom K, Yuyaem T, Thongnoi W. Screening of acetycholinesterase inhibitory activity in plants used in Thai traditional rejuvenating and neurotonic remedies. J Ethnopharmacol 2003; 89: 261–264.

Mukherjee PK, Kumar V, Mal M, Houghtona PJ. Acetylcholinesterase inhibitors from plants. Phytomedicine 2007; 14: 289–300.

Mak S, Luk WWK, Cui W, Hu S, Tsim KWK, Han Y. Synergistic inhibition on acetylcholinesterase by the combination of berberine and palmatine originally isolated from Chinese medicinal herbs. J Mol Neurosci 2014; 53: 511–516.

Ehret MJ, Chamberlin KW. Current practices in the treatment of Alzheimer disease: where is the evidence after the phase III trials? Clin Ther 2015; 37(8): 1604–1616.

Guzior N, Wieckowska A, Panek D, Malawska B. Recent development of multifunctional agents as potential drug candidates for the treatment of Alzheimer’s disease. Curr Med Chem 2015; 22(3): 373–404.

Różański H. Galantamine – galantamina i Galanthus – śnieżyczka. http://rozanski.li/381/galantamine-galantamina-i-galanthus-sniezyczka/

Różański H. Nalewka śnieżyczkowa i śnieżycowa – Tinctura Galanthi et Tinctura Leucoji w praktycznej fitoterapii. http://rozanski.li/399/nalewka-sniezyczkowa-i-sniezycowa-tinctura-galanthi-et-tinctura-leucoji-w-praktycznej-fitoterapii/

Babicki J. Farmakognozja i halucynacje. http://farmakognozja.blogspot.com/2010/11/farmakognozja-i-halucynacje.html

Miłorząb - Ginkgo (Ginkgoceae) w fitofarmakologii patologii mózgu

Miłorząb dwuklapowy - Ginkgo biloba

Skład chemiczny:

W liściu miłorzębu znaleźć można flawonoidy (0,5-1,8%), głównie flawony i flawonole (kemferol, apigenina, kwercetyna, luteloina i izoramnetyna), biflawonoidy, proantocyjanidyny. Poza tym terpeny (0,03-0,25%), laktony terpenowe, diterpenowe laktony (ginkgolidy A, B, C, J, M), sekswiterpen (bilobalid, 0,1-0,9%), fitosterole, metylopirodoksynę, karotenoidy, kwas szikimowy, kw. chinowy, kw. askorbinowy, kw. anakardiowy (ginkgkolowy, hydroksyginkgolowy) i związki katechinowe (galokatechina, epigalokatechina, epikatechina).

Flawonoidy w miłorzębie zmniejszają przepuszczalność śródbłonków naczyń krwionośnych, co działa przeciwwysiękowo. Jednocześnie rozszerzają naczynia włosowate, poprawiając krążenie obwodowe. Związki katechinowe i flawonoidowe to również dość silne antyoksydanty. Standaryzowane ekstrakty z miłorzębu zawierające 24% frakcji flawonoidowej zwiększały regulację szeregu genów, które kodują antyoksydacyjne enzymy, włączając w to homeoxygenazę 1 (HO-1). Ponadto flawonoidy działają ochronnie na mięsień sercowy i naczynia krwionośne, biorą udział wraz z związkami laktonowymi i antocyjanidowymi, w usprawnieniu gospodarki tlenowej w mózgu, a także poprawiają krążenie mózgowe. Flawonoidy z miłorzębu wykazują również znaczącą aktywność inhibitującą acetylocholinoestrazę, zarówno w testach ex i in vivo, co ma duże znaczenie w leczeniu zespołów otępiennych typu alzheimerowskiego.

Ginkgolidy A, B, C, J, M to laktony diterpenowe, które wywierają szereg aktywności w organizmie. Zwróciły uwagę badaczy ze względu na swoją aktywność w układzie krążenia, szczególnie na obwodowe krążenie mózgowe. W 1932 roku Furukawa wyizolował ginkgolidy A, B, C i M z kory Ginkgo biloba, a później Ginkgolidy A, B, C i J zostały znalezione w liściach, które są oficjalnym surowcem leczniczym i bazą dla tworzenia standaryzowanych ekstraktów z miłorzębu. Co ciekawe ginkolid M występuję jedynie w korze, zaś ginkolid J tylko w liściach. Wraz z współwystępującym w miłorzębie seskwiterpenem bilobalidem, tworzą grupę związków zwaną terpenami trilaktonowymi. Miłorząb jest jedyną znaną rośliną, która zawiera terpeny trilaktonowe i jedynym naturalnym organizmem zawierającym grupę t-butylową w swojej strukturze. Ekstrakty miłorzębowe standaryzowane na zawartość ginkolidów i flawonoidów usprawniają obwodowe i centralne krążenie krwi, wzmacniają ściany naczyń krwionośnych i chronią komórki nerwowe przed stresem oksydacyjnym. Ponadto poprawiają funkcje kognitywne u chorych na Alzheimera i ogólnie usprawniają zdolności umysłowe. Ekstrakty wykazują też szereg innych aktywności (antyoksydacyjnych, antyastmatycznych, neuroprotekcyjnych), a także są inhibitorami czynnika aktywizującego płytki krwi (PAF), który bierze udział w wielu reakcjach alergicznych i zapalnych. Antyoksydacyjne działanie wykazały ginkolidy B, C, J i M, ale jest ono trzy razy mniejsze w porównaniu do kwercetyny, kempferolu i tamaryksetyny. Bilobalid natomiast działa neuroprotekcyjnie, a także przeciwoksydacyjnie, inhibitując redukcje wielu enzymów antyoksydacyjnych. Dzięki temu ginkgolidy i bilobalid chronią mitochondria i ich proteiny, a także mogą zwiększać swoje zdolności antyoksydacyjne poprzez inhibicję formacji HNE (4‐hydroxynonenal). Jeśli chodzi o bardziej szczegółowe wyjaśnienie mechanizmu neuroprotekcyjnego, to ginkolid B wykazuje znaczącą aktywność neuroprotekcyjną poprzez swoje antagonistyczne działanie na receptor PAF. Moc z jaką ginkgolidy (i każda inna substancja naturalna) wywierają aktywność w mózgu, zależy od ich potencjału do przekraczania bariery krew-mózg. Główną rolę odgrywa tutaj lipofilność substancji, która determinuje jej ścieżkę rozprzestrzeniania się przez barierę krew-mózg (BBB). Badano to zagadnienie dość szczegółowo. Okazało się, że ginkgolidy A, B, C i J, które mają niską lipofilność, biernie rozprzestrzeniają się przez komórkową monowarstwę hCMEC/D3. Natomiast transport ginkgolidów K, N i L może być kierunkowo kierowany przy wsparciu glikoproteiny P (P-gp) w niskiej koncentracji. Ginkgolidy transportowane są, zarówno pozakomórkowo między komórkami śródbłonka, jak i wewnątrzkomórkowo przez komórki śródbłonka. Jednakże transport wewnątrzkomórkowy dotyczy jedynie małej części obserwowalnej aktywności ginkgolidów (w głównej mierze dzięki wzmocnieniu przez P-gp). Dominuje transport pozakomórkowy i osiąga odpowiednie efekty przy wysokich koncentracjach. W Chinach od wieków wykorzystuje się ekstrakty z miłorzębu w leczeniu niedokrwienia mózgu, które powoduje kalectwo i stoi za trzecią w kolejności przyczyną śmierci na świecie. Badania pokazały, że w uszkodzenia mitochondriów zaangażowany jest wapń oraz proces stresu oksydacyjnego, który aktywuje apoptozę. W niedokrwieniu mózgowym patologiczną rolę odgrywa również neuroprzekaźnik glutaminian, którego nadmierna kumulacja powoduje uszkodzenia mózgu. Nadmierne wydzielanie glutaminianu przy udziale wapnia w receptorach glutaminowych, może prowadzić do cytotoksyczności, a także do inhibicji wychwytu cysteiny, co skutkuje wzbudzeniem stresu oksydacyjnego w komórkach przez obniżenie wewnątrzkomórkowego poziomu glutationu. Udało się wykazać, że ginkgolid K wywiera aktywność ochronną przeciwko hiperglutaminowej apoptozie poprzez zredukowanie stresu oksydacyjnego. Zaobserwowano jednak, że ginkgolid K ma jeszcze lepsze właściwości ochronne, zapewne ze względu na nieco odmienną strukturę, lepszą przyswajalność, wyższe właściwości antyoksydacyjne i większą ilość podwójnych wiązań. Ginkgolid B jest uznanym antagonistą PAF, którego synteza może zachodzić w mózgu, ale taka obniża się wraz z wiekiem. Poziom PAF w neuronach i komórkach glejowych wzrasta dzięki stymulacji acetylocholinowej. Efekt ten można odwrócić przez antagonistyczny mechanizm ginkgolidu B w muskarynowych receptorach cholinergicznych. Antagonistyczne właściwości ginkgolidu B były w stanie cofnąć uszkodzenia mózgu przez usprawnienie absorpcji tlenu w mitochondriach u myszoskoczków mongolskich z mózgowym niedokrwieniem. Ginkgolid B posiada większe właściwości antagonistyczne niż ginkgolidy A i C. Analizy in vitro pokazały, że ginkgolidy A i B są w stanie chronić neurony przed toksycznym wpływem Aβ. Ginkgolidy A i B badane na kulturach neuronów korowych, już nawet w nanomolowej koncentracji (10⁻⁹ mol/L), były w stanie zredukować utratę synaptofizyny (presynaptycznego membranowego białka, które odgrywa główną rolę w uwalnianiu neurotransmiterów). Obniżona synaptofizyna i zanik synaps w dużej mierze odpowiedzialne są za kognitywne dysfunkcje w chorobie Alzheimera. Próby in vitro wykazały, że kumulacja Aβ może aktywować fosfolipazę A2, która jest w stanie indukować produkcję PAF. Nadmierne wydzielanie PAF z kolei obniża poziom synaptofizyny w neuronach korowych. Ginkgolid B zatrzymuje ten mechanizm, dzięki czemu zapobiega toksyczności Aβ. Z kolei ginkgolid A wykazał zdolność do zwiększenia wydolności i żywotności komórkowej oraz supresję fosforylacji protein tau. Zatem ginkgolid A może być zaliczony do grupy inhibitorów hiperfosforylacji Tau, a wraz z ginkgolidem B, również do inhibitorów agregacji Aβ i NFTs.

Związki laktonowe, antocyjanidowe i flawonoidowe usprawniają krążenie mózgowe. Rozszerzają naczynia włosowate, poprawiając krążenie obwodowe. Związki katechinowe i flawonoidowe to również dość silne antyoksydanty. Bilobalid i niektóre ginkgolidy wykazują działanie neuroprotekcyjne (osłonki mielinowe), hamują agregację i hemolizę krwinek, zapobiegają zakrzepom i hipoksji (niedotlenieniu) oraz hipotrofii (niedożywieniu) komórek nerwowych w mózgowiu. Z racji usprawnienia gospodarki tlenowej (polepszenie dopływu tlenu i glukozy) działają psychostymulująco, dzięki czemu zwiększa się koncentracja i możliwości zapamiętywania oraz uczenia. Wykazano też, że wyciągi z miłorzębu poprawiają pamięć krótkotrwałą i znoszą objawy szumu w uszach, zawrotów głowy, zaburzeń percepcyjnych spowodowanych nieprawidłowym krążeniem mózgowym i ospałość.

Surowiec: liść

Postać leku:

Liść - Folium Ginkgoae - można wykorzystać suszony surowiec do sporządzenia naparów (Infusum: 4-8 łyżek rozdrobnionych liści na 200 ml wrzątku; zaparzać 30 minut pod przykryciem; dawkować 200 ml 2xdziennie) lub nalewek (Tinctura: 1:1 na alkoholu 60-70% w dawce 10-15 ml dwa razy dziennie). Po podaniu nalewki początkowo możliwe są zawroty głowy, chwilowe oszołomienie (przemieszczanie krwi i zmiana tonusu mięśni gładkich) oraz nasilone skurcze mięśnia sercowego. Objawy te jednak szybko ustępują i najczęściej później się już nie pokazują.

Standaryzowane ekstrakty - wyciągi płynne lub suche, kapsułkowane lub w wolnej formie, obliczone na zawartość frakcji flawonoidów (24%) oraz terpenów trilaktonowych (6%). Preparaty z miłorzębu, aby były skuteczne, trzeba stosować regularnie przez długi okres czasu (3-6 miesięcy). Dawkowanie takich ekstraktów to 120-160 mg na dobę, rozbite na dawki 40-60 mg 3xdziennie.

Fitofarmakologia:

Wiele badań wykazało, że wyciągi miłorzębowe usprawniają przepływ krwi w mózgu stąd są skutecznym lekiem przeciwdziałającym neurologicznym zmianom w procesie starzenia się. Inne badania pokazały, że osoby z chorobą Alzheimera i innymi postaciami demencji starczej powinny przyjmować standaryzowane wyciągi z tej rośliny, aby zachować sprawność umysłu. Ponadto stosując miłorząb możemy pozbyć się lub złagodzić szum w uszach, podnieść sobie nastrój, czy wyeliminować zawroty głowy i uczucia niepokoju. W Chinach miłorząb stosowany jest jako środek przeciwdziałający arytmii serca. Faktycznie usprawnia dopływ krwi do serca i sprawia, że te ma mniejsze zapotrzebowanie na tlen, przez co spłycony oddech i ból w klatce piersiowej może być znacząco zredukowany. Podobnie w tym względzie działa głóg. Od tysiącleci chińscy uzdrowiciele używali miłorzębu w leczeniu astmy, zapalenia oskrzeli, alergii i różnego rodzaju kaszlu. Działa on bowiem w ten sposób, że wpływa hamująco na czynnik aktywujący płytki krwi, białko we krwi, które odgrywa kluczową rolę w wywoływaniu skurczów oskrzeli. Istotne jest też przeciwdepresyjne działanie surowca. W pewnym badaniu europejscy naukowcy wybrali grupę 40 cierpiących na depresję starszych osób, które nie reagowały na syntetyczne leki przeciwdepresyjne. Podawano chorym 80 mg wyciągu trzy razy dziennie. Depresja u tych ludzi wyraźnie się zmniejszyła, a zdolności umysłowe uległy poprawie. Ginkgo pomaga też w obniżeniu kruchości naczyń włosowatych tj. maleńkich naczyń krwionośnych, które znajdują się w każdym miejscu ciała, co może pomóc w zapobieganiu wylewom krwi do mózgu. Miłorząb często polecany jest przy zawrotach głowy. Francuskie badania na 70 pacjentach z długotrwałymi zawrotami głowy wykazały, że stan 47% poprawił się po zastosowaniu ekstraktu z tej rośliny.

Piśmiennictwo:

Woelkart K, Feizlmayr E, Dittrich P, Beubler E, Pinl F, Suter A, Bauer R. Pharmacokinetics of  bilobalide, ginkgolide A and B after administration of three different Ginkgo biloba L.  preparations in humans. Phytother Res 2010; 24: 445–450.

Loew D. Value of Ginkgo biloba in treatment of Alzheimer dementia. Wien Med Wochenschr 2002;  152: 418–422.

Ramassamy C, Longpre F, Christen Y. Ginkgo biloba extract (EGb 761) in Alzheimer’s disease: is  there any evidence? Curr Alzheimer Res 2007; 4: 253–262.

Ahlemeyer B, Krieglstein J. Neuroprotective effects of Ginkgo biloba extract. Cell Mol Life  Sci 2003; 60: 1779–1792.

Oskouei DS, Rikhtegar R, Hashemilar M, Sadeghi‐Bazargani H, Sharifi‐Bonab M, Sadeghi‐Hokmabadi  E, Zarrintan S, Sharifipour E. The effect of Ginkgo biloba on functional outcome of patients  with acute ischemic stroke: a double‐blind, placebocontrolled, randomized clinical trial. J  Stroke Cerebrovasc Dis 2013; 22: e557–e563.

Ihl R, Tribanek M, Bachinskaya N. Efficacy and tolerability of a once daily formulation of  Ginkgo biloba extract EGb 761(R) in Alzheimer’s disease and vascular dementia: results from a  randomised controlled trial. Pharmacopsychiatry 2012; 45: 41–46.

Herrschaft H, Nacu A, Likhachev S, Sholomov I, Hoerr R, Schlaefke S. Ginkgo biloba extract EGb  761(R) in dementia with neuropsychiatric features: a randomised, placebo‐controlled trial to  confirm the efficacy and safety of a daily dose of 240 mg. J Psychiatr Res 2012; 46: 716–723.

Ihl R, Bachinskaya N, Korczyn AD, Vakhapova V, Tribanek M, Hoerr R, Napryeyenko O. Efficacy  and safety of a once‐daily formulation of Ginkgo biloba extract EGb 761 in dementia with  neuropsychiatric features: a randomized controlled trial. Int J Geriatr Psychiatry 2011; 26:  1186–1194.

Attia A, Rapp SR, Case LD, D’Agostino R, Lesser G, Naughton M, McMullen K, Rosdhal R, Shaw EG.  Phase II study of Ginkgo biloba in irradiated brain tumor patients: effect on cognitive  function, quality of life, and mood. J Neurooncol 2012; 109: 357–363.

Mazza M, Capuano A, Bria P, Mazza S. Ginkgo biloba and donepezil: a comparison in the  treatment of Alzheimer’s dementia in a randomized placebo‐controlled doubleblind study. Eur J  Neurol 2006; 13: 981–985.

Yang M, Xu DD, Zhang Y, Liu X, Hoeven R, Cho WC. A systematic review on natural medicines for  the prevention and treatment of Alzheimer’s disease with meta‐analyses of intervention effect  of ginkgo. Am J Chin Med 2014; 42: 505–521.

Vellas B, Coley N, Ousset PJ, Berrut G, Dartigues JF, Dubois B, Grandjean H, Pasquier F,  Piette F, Robert P, Touchon J, Garnier P, Mathiex‐Fortunet H, Andrieu S. Long‐term use of  standardised Ginkgo biloba extract for the prevention of Alzheimer’s disease (GuidAge): a  randomised placebo‐controlled trial. Lancet Neurol2012; 11: 851–859.

DeFeudis FV. Effects of Ginkgo biloba extract (EGb 761) on gene expression: possible relevance  to neurological disorders and age‐associated cognitive impairment. Drug Dev Res 2002; 57:  214–235.

Topic B, Hasenohrl RU, Hacker R, Huston JP. Enhanced conditioned inhibitory avoidance by a  combined extract of Zingiber officinale and Ginkgo biloba. Phytother Res 2002; 16: 312–315.

Topic B, Tani E, Tsiakitzis K, Kourounakis PN, Dere E, Hasenohrl RU, Hacker R, Mattern CM,  Huston JP. Enhanced maze performance and reduced oxidative stress by combined extracts of  Zingiber officinale and Ginkgo biloba in the aged rat. Neurobiol Aging 2002; 23: 135–143.

Das A, Shanker G, Nath C, Pal R, Singh S, Singh HK. A comparative study in rodents of  standardized extracts of Bacopa monniera and Ginkgo biloba – anticholinesterase and cognitive  enhancing activities. Pharmacol Biochem Behav 2002; 73: 893–900.

Persson J, Bringlov E, Nilsson L, Nyberg L. The memory‐enhancing effects of Ginseng and Ginkgo  biloba in health volunteers. Psychopharmacol 2004; 172: 430–434.

Oken BS, Strozbach DM, Kaye JA. The efficacy of Ginkgo biloba on cognitive function in  Alzheimer’s disease. Arch Neurol 1998; 55: 1409–1415.

Maurer K, Ihl R, Dierks T, Frolich L. Clinical efficacy of Ginkgo biloba special extract EGb  761 in dementia of Alzheimer type. J Psychiatr Res 1997; 31: 645–655.

Ding X, Ouyang MA, Liu X, Wang RZ. Acetylcholinesterase inhibitory activities of flavonoids  from the leaves of Ginkgo biloba against brown planthopper. J Chem 2013; 2013: 645086.

Colciaghi F, Borroni B, Zimmermann M, Bellone C, Longhi A, Padovani A, Cattabeni F, Christen  Y, Di Luca M. Amyloid precursor protein metabolism is regulated toward alpha‐secretase pathway  by Ginkgo biloba extracts. Neurobiol Dis 2004; 16: 454–460.

Xie H, Wang JR, Yau LF, Liu Y, Liu L, Han QB, Zhao Z, Jiang ZH. Catechins and procyanidins of  Ginkgo biloba show potent activities towards the inhibition of beta‐amyloid peptide  aggregation and destabilization of preformed fibrils. Molecules 2014; 19: 5119–5134.

Xie H, Wang JR, Yau LF, Liu Y, Liu L, Han QB, Zhao Z, Jiang ZH. Quantitative analysis of the  flavonoid glycosides and terpene trilactones in the extract of Ginkgo biloba and evaluation of  their inhibitory activity towards fibril formation of beta‐amyloid peptide. Molecules 2014;  19: 4466–4478.

Kudolo GB. The effect of 3‐month ingestion of Ginkgo biloba extract (EGb 761) on pancreatic  beta‐cell function in response to glucose loading in individuals with non‐insulin‐dependent  diabetes mellitus. J Clin Pharmacol 2001; 41(6): 600–611.

Nakanishi K. Terpene trilactones from Ginkgo biloba: from ancient times to 21st century.  Bioorg Med Chem 2005; 13: 4987–5000.

Singh B, Kaur P, Gopichand, Singh RD, Ahuja PS. Biology and chemistry of Ginkgo biloba.  Fitoterapia 2008; 79: 401–418.

Guo M, Suo Y, Gao Q, Du H, Zeng W, Wang Y, Hu X, Jiang X. The protective mechanism of  Ginkgoslides and Ginkgos flavonoids on the TNF‐a induced apopotsis of rat hippocampal neurons  and its mechanisms in vitro. Heliyon 2015; 1: e00020.

Nada SE, Shah ZA. Preconditioning with Ginkgo biloba (EGb 761®) provides neuroprotection  through HO1 and CRMP2. Neurobiol Dis 2012; 46: 180–189.

Rojas P, Ruiz‐Sánchez E, Rojas C, Ogren SO. Ginkgo biloba extract (EGb 761) modulates the  expression of dopamine‐related genes in 1‐methyl‐4‐phenyl‐1,2,3,6‐ tetrahydropyridine‐induced  Parkinsonism in mice. Neurosci 2012; 223: 246–257.

Chen X, Hong Y, Zheng P. Efficacy and safety of extract of Ginkgo biloba as an adjunct therapy  in chronic schizophrenia: a systematic review of randomized, double‐blind, placebo‐controlled  studies with meta‐analysis. Psychiatry Res 2015; 228: 121–127.

Bate C, Tayebi M, Williams A. Ginkgolides protect against amyloid‐beta1‐42 mediated synapse  damage in‐vitro. Mol Degen 2008; 3: 1–9.

Pietri S, Maurelli E, Drieu K, Culcasi M. Cardioprotective and anti‐oxidant effects of the  terpenoid constituents of Ginkgo biloba extract (EGb 761). J Mol Cell Cardiol 1997; 29: 733– 742.

Mahdy HM, Tadros MG, Mohamed MR, Karim AM, Khalifa AE. The effect of Ginkgo biloba extract on  3‐nitropropionic acid‐induced neurotoxicity in rats. Neurochemistry International 2011; 59:  770–778.

Wesnes KA, Ward T, McGinty A, Petrini O. The memory enhancing effects of Ginkgo biloba/Panax  ginseng combination in healthy middle‐aged volunteers. Psychopharmacol 2000; 152: 353–361.

Kennedy DO, Scholey AB, Drewery L, Marsh VR, Moore B, Ashton H. Electroencephalograph effects  of single doses of Ginkgo biloba and Panax ginseng in healthy young volunteers. Pharmacol  Biochem Behav 2003; 75: 701–709.

Ahlemeyer B, Krieglstein J. Neuroprotective effects of Ginkgo biloba extract. Cell Mol Life  Sci 2003; 60: 1779–1792.

Da Silva GGP, Zanoni JN, Buttow NC. Neuroprotective action of Ginkgo biloba on the enteric  nervous system of diabetic rats. World J Gastroenterol 2011; 17(7): 898–905.

Stromgaard K, Nakanishi K. Chemistry and biology of terpene trilactones from Ginkgo biloba.  Angew Chem Int Ed Engl 2004; 43(13): 1640–1658.

Kennedy DO, Scholey AB, Wesnes KA. The dose‐dependent cognitive effects of acute  administration of Ginkgo biloba to healthy young volunteers. Psychopharmacology (Berl) 2000;  151(4): 416–423.

Louajri A, Harraga S, Godot V, Toubin G, Kantelip JP, Magnin P. The effect of ginkgo
biloba extract on free radical production in hypoxic rats. Biol Pharm Bull 2001; 24(6): 710– 712.

Ma S, Liu X, Xu Q, Zhang X. Transport of ginkgolides with different lipophilicities based on  an hCMEC/D3 cell monolayer as a blood‐brain barrier cell model. Life Sci 2014; 114(2): 93–101.

Nash KM, Shah ZA. Current perspectives on the beneficial role of Ginkgo biloba in neurological  and cerebrovascular disorders. Integr Med Insights 2015; 10: 1–9.

Ma S, Liu H, Jiao H, Wang L, Chen L, Liang J, Zhao M, Zhang X. Neuroprotective effect of  ginkgolide K on glutamate‐induced cytotoxicity in PC 12 cells via inhibition of ROS generation  and Ca(2+) influx. Neurotoxicology 2012; 33(1): 59–69.

Bate C, Salmona M, Williams A. Ginkgolide B inhibits the neurotoxicity of prions or amyloid‐ beta1–42. J Neuroinflammation 2004; 1(1): 4.

Bate C, Tayebi M, Williams A. Ginkgolides protect against amyloid‐beta1–42‐ mediated synapse  damage in vitro. Mol Neurodegener 2008; 3: 1.

Brown LA, Riby LM, Reay JL. Supplementing cognitive aging:a selective review of the effects of  ginkgo biloba and a number of everyday nutritional substances. Exp Aging Res 2010; 36: 105– 122.

Heinonen T, Gaus W. Cross matching observations on toxicological and clinical data for the  assessment of tolerability and safety of Ginkgo biloba leaf extract. Toxicology 2015; 327:  95–115.

LeBars PL, Katz MM, Berman N, Itil TM, Freedman AM, Schatzberg AF. A placebocontrolled,  double‐blind, randomized trial of an extract of Ginkgo biloba for dementia. North American EGb  Study Group. JAMA 1997; 278: 1327–1332.

Snitz BE, O’Meara ES, Carlson MC, Arnold AM, Ives DG, Rapp SR, Saxton J, Lopez OL, Dunn LO,  Sink KM, DeKosky ST. Ginkgo biloba for preventing cognitive decline in older adults: a  randomized trial. JAMA 2009; 302: 2663–2670.

Widłaki - Lycopodium (Lycopodiaceae) w fitofarmakologii patologii mózgu

Widłak spłaszczony - Lycopodium complanatum = Diphasiastrum complanatum

Widłak wroniec - Lycopodium selago = Huperzia selago

Widłak jałowcowaty - Lycopodium annotinum

Lycopodium serrata = Huperzia serrata

Skład chemiczny:

Widłak spłaszczony - Lycopodium complanatum: onoceryna (triterpen), alkaloidy - likopodyna, likonandyna, huperzyna U, complanadine A,C,D, lycopladine B,C,D, kwas ferulowy, flawonoidy (chryzoeriol, apigenina, luteolina);

Widłak wroniec - Lycopodium selago: alkaloidy - likopodyna, selagina = Huperzyna A, nikotyna, akryfolina, glikozydy flawonowe - apigenina, luteolina, kwas fumarowy, kwas ferulowy, kwas wanilinowy, fitosterole, onoceryna, kwas azelainowy;

Widłak jałowcowaty - Lycopodium annotinum: alkaloidy (około 0,2-0,3%) - annotyna, annotynina, likopodyna, nikotyna, akryfolina, annopodyna, flawonoidy (0,2%) - luteolina, chrysoeriol, trycyna, kwasy fenolowe - ferulowy, chlorogenowy, wanilinowy, p-kumarowy, p-hydroksybenzoesowy, syryngowy, sole mineralne (glin 0,02-0,1%), trójterpeny;

Lycopodium serrata: alkaloidy: Huperzyna A, B, Huperzinine, lucidoline, lycoclavine, lycodine, lycopodine, lycoserrine, mecleanine; 

Complanadine A

Alkaloidy widłakowe wykazują wiele ciekawych właściwości. Obok aktywności antynowotworowej, przeciwzapalnej i przeciwrobaczej, przejawiają wyraźne i silne działanie inhibitujące acetylocholinoestrazę, czyli zwiększają poziom acetylocholiny w mózgu, działają neuroprotekcyjnie, poprawiają pamięć i kojarzenie, procesy uczenia i koncentracji, stymulują neurogenezę (tworzenie nowych neuronów). Obiecującym alkaloidem jest Huperzyna A (HupA), która jest odwracalnym inhibitorem AChE, wykazująca wyraźną poprawę funkcji pamięciowych w wielu przedklinicznych i klinicznych badaniach. HupA powoduje wysoką inhibicję AChE w mózgu szczurów (kora, hipokamp, prążkowie, przegroda rdzeniowa, rdzeniomózgowie, móżdżek i podwzgórze). Ponadto wykazuje właściwości neurotropowe, neuroprotekcyjne i stymulujące neurogenezę. Podobna aktywność cechuje alkaloid Huperzyna B (HupB), ale w znacznie mniejszym zakresie niż HupA. Hybrydowy lek w oparciu o takrynę i HupA wykazuje bardzo wysoką aktywność AChEI.

Surowiec: ziele widłaków

Postać leku:
Widłak spłaszczony - Lycopodium complanatum: 1g sproszkowanego ziela na 100 ml wrzącej wody; dawkować 3xdziennie po 100 ml.

Widłak wroniec - Lycopodium selago: 1-1,5g rozdrobnionego ziela zalać 1 szklanką wrzącej wody; dawkować w 3 porcjach w ciągu dnia; czas kuracji to 2 tygodnie, następnie przerwa 1-2 tygodniowa i wznowienie kuracji; nie stosować częściej niż 4 razy w roku.

Widłak jałowcowaty - Lycopodium annotinum:  
Nalewka - Tinctura Lycopodii annotini: 1 cz. świeżego lub suchego starannie rozdrobnionego ziela na 5 cz. ciepłego alkoholu 60-65%; maceracja minimum 7 dni; dawkowanie - I tydzień: 5 ml 2xdziennie; II i III tydzień: 5 ml 1xdziennie rano; kuracja co kwartał.
Napar - Infusum Lycopodii annotini: 1-1,5g rozdrobnionego ziela na 100 ml wrzącej wody; zaparzać pod przykryciem 20 minut, przecedzić; dawkowanie: 2-3x100 ml dziennie przez tydzień, następnie zmniejszyć do 1-2x100ml dziennie przez 3 tygodnie; kuracja może być wznawiana co kwartał

Huperzyna A:  na rynku istnieją preparaty i suplementy z wyizolowaną Hupezyną A w formie czystej. Niektóre z nich zawierają 98% ekstraktu z liści Huperzia serrata, które zawierają w 1 kapsułce średnio 200 ug Huperzyny A. Dostępne są również suche ekstrakty 1%, których dawki rzędu 5-20 mg odpowiadają przyjęciu 50-200 ug Huperzyny A. Mogą być skutecznym środkiem polepszającym pamięć, kojarzenie, stabilizację i regenerację map pamięciowych. Najskuteczniejsze są preparaty, w których łączy się Huperzynę A z ekstraktami z miłorzębu, lecytyną, karnityną, witaminami z grupy B, biopierwiastkami (wanad, bor, cynk), czy aminokwasami. Dawka Huperzyny A na dobę nie powinna przekraczać 300-400 ug.

Fitofarmakologia:
Wyciągi z widłaków działają neuroprotekcyjnie (ochronnie na neurony), poprzez hamowanie enzymu rozkładającego acetylocholinę, podnoszą stężenie tego neuroprzekaźnika w mózgu, stymulują czynnik wzrostowy neuronów (neurogeneza). Poprawiają pamięć, usprawniają proces uczenia się i przyswajania nowych informacji. Widłaki zasobne w alkaloidy takie jak huperzyna, komplanadyna zwiększają wydolność psychiczną, optymalizują działanie systemu cholinergicznego, mogą wywoływać aktywność przeciwzapalną w mózgu. Likopodyna hamuje rozwój nowotworów, pobudza apoptozę (aktywacja kaspazy-3) i działa cytotoksycznie wobec komórek nowotworowych. Ponadto substancje widłakowe działają silnie przeciwzapalnie i antyalergicznie (przeciwhistaminowo), antybakteryjnie i fungistatycznie. Ważną właściwością jest również działanie przeciwzakrzepowe i hepatoprotekcyjne. Nasilają wydzielanie śluzu, potu, wydzieliny łzowej i soków trawiennych. Krople oczne z widłaka zwężają źrenice, a także mogą być pomocne w leczeniu jaskry (roztwory selaginy 0,5-1% aplikowane do oka). Frakcje alkaloidów widłaka mogą być skuteczne przy osłabieniach mięśniowych (niedowłady, osłabienia mięśni szkieletowych). W połączeniu z innymi substancjami pobudzają regenerację wątroby i tkanki nerwowej, stąd mogą mieć też zastosowanie przy wirusowych, toksycznych i niewydolnościowych uszkodzeniach wątroby. Stymulują układ odpornościowy i działają przeciwrobaczo, na pasożyty wewnętrzne i zewnętrzne (wszawica, pchły, roztocza). Wiele gatunków widłaków jest obecnie zagrożona, ponieważ są bardzo wrażliwe na wszelkie zmiany środowiska naturalnego np. zanieczyszczenia powietrza. Dlatego należy stosować rośliny z hodowli lub wyizolowane związki w postaci ekstraktów. Przedawkowanie preparatów widłakowych może być bardzo niebezpieczne i zakończyć się zgonem. Przeciwwskazania to ciąża, laktacja, padaczka, astma, zawodowe uprawianie sportów (widłaki dają efekty podobne do nielegalnych środków dopingujących). UWAGA! Widłaki są roślinami pod ochroną.

Piśmiennictwo:

Kozikowski AP, Tuckmantel W. Chemistry, pharmacology and clinical efficacy of Chinese nootropic agent Huperzine A. Acc Chem Res 1999; 32: 641–650.

Raves ML, Harel M, Pang YP, Silman I, Kozikowski AP, Sussman JL. Structure of acetylcholinesterase complexed with the nootropic alkaloid (−)‐huperzine A. Nat Struct Biol 1997; 4: 57–63.

Laganiere S, Corey J, Tang XC, Wolfert E, Hanin I. Acute and chroninc studies with the
acetylcholinesterase huperzine A: effect on centeral nervous system cholinergic parameters. Neuropharmacol 1991; 30: 763–768.

Yang G, Wang Y, Tian J, Liu JP. Huperzine A for Alzheimer’s disease: a systematic review and meta‐analysis of randomized clinical trials. PLoS One 2013; 8: e74916.

Cheng DH, Tang XC. Comparitive studies of huperzine A, E2020 and tacrine on behavior and cholinesterase activities. Pharmacol Biochem Behav 1998; 60: 377–386.

Tang LL, Wang R, Tang XC. Effect of huperzine A on the secretion of nerve growth factor in cultured rat cortical astrocytes and neurite outgrowth in rat PC 12 cells. Acta Pharmacol Sin 2005; 26: 673–678.

Ma T, Gong K, Yan Y, Zhang L, Tang P, Zhang X, Gong Y. Huperzine A promotes hippocampal neurogenesis in vitro and in vivo. Brain Res 2013; 1506: 35–43.

Wang LM, Han YF, Tang XC. Huperzine A improves cognitive deficits caused by chronic cerebral hypoperfusion in rats. Eur J Pharmacol 2000; 398: 65–72.

Phytochemical and ethnomedicinal study of Huperzia species used in the traditional medicine of Saraguros in Southern Ecuador; AChE and MAO inhibitory activity. Armijos C, Gilardoni G, Amay L, Lozano A, Bracco F, Ramirez J, Bec N, Larroque C, Finzi PV, Vidari G. J Ethnopharmacol. 2016 Dec 4;193:546-554. doi: 10.1016/j.jep.2016.09.049.

Quantitative proteomic analysis reveals the neuroprotective effects of huperzine A for amyloid beta treated neuroblastoma N2a cells. Tao Y, Fang L, Yang Y, Jiang H, Yang H, Zhang H, Zhou H.
Proteomics. 2013 Apr;13(8):1314-24. doi: 10.1002/pmic.201200437.

Dr Henryk Różański - Medycyna Dawna i współczesna - Lycopodium annotinum Linne – widłak jałowcowaty w praktycznej fitoterapii. http://rozanski.li/2107/lycopodium-annotinum-linne-widlak-jalowcowaty-w-praktycznej-fitoterapii/

Dr Henryk Różański - Medycyna Dawna i współczesna - Widłak wroniec – Lycopodium selago L. w praktycznej fitoterapii. http://rozanski.li/2081/widlak-wroniec-lycopodium-selago-l-w-praktycznej-fitoterapii

Dr Henryk Różański - Medycyna Dawna i współczesna - Widłak spłaszczony = widlicz – Lycopodium complanatum Linne w fitoterapii. http://rozanski.li/2085/widlak-splaszczony-widlicz-lycopodium-complanatum-linne-w-fitoterapii/

Witania ospała - Withania somnifera (Solanaceae) w fitofarmakologii patologii mózgu

Skład chemiczny:

Najbardziej zasobny w substancje czynne jest korzeń. Zawiera on sporo alkaloidów (anaferyna, witanina, anahigryna, somniferyna, tropina), fitosterole (beta-sitosterol), laktony steroidowe (witanolidy A-Y), kumaryny (skopoletyna), fenolokwasy (kw. chlorogenowy), sitoindozydy VII-X.

Witanolidy A-Y są steroidowymi laktonami, które wykazują dość szerokie spektrum aktywności w układzie nerwowym. Po raz pierwszy określono strukturę laktonu w 1968 roku w Izraelu (witaferyna A), a następnie określono kolejne z nich, pochodne ergostanu i nazwano je witanolidami (withanolides). Wykazują one aktywność przeciwdziałającą mechanizmom choroby Alzheimera. Na tym polu prezentują skuteczność na kilku frontach. Przede wszystkim nasilają transmisję cholinergiczną, zwiększając poziom acetylocholiny w mózgu, a także zwiększają aktywność acetylocholinotransferazy (enzym katalizujący reakcję pomiędzy acetylokoenzymem A, a choliną, w wyniku czego zachodzi synteza acetylocholiny). Ekstrakty zawierające frakcje witanolidów (witaferyna A, witanolid A, witanon) wykazywały inhibicję proliferacji komórek glejaka (C6 i YKG1) w zależności od dawki. Z kolei niskie dawki ekstraktów skutkowały osiągnięciem aktywności neuroprotekcyjnej przeciwko stresowi oksydacyjnemu, a także ekscytotoksyczności glutaminowej. Dodatkowo ważną aktywnością witanolidów jest działanie stymulujące wzrost neuronów oraz hamujące formowanie się splątek neurofibrylarnych (NFTs). Metanolowe ekstrakty z korzeni Witanii, które zawierały wysokie stężenia witanolidów powodowały przedłużenie aksonów, przy równoczesnym wydłużeniu dendrytów indukowanym przez witanozydy u szczurów. Witanolidy wyizolowane z korzeni, a także wodne ekstrakty z korzeni witanii wykazywały znaczącą inhibicję acetylocholinoestrazy w próbach in vitro. Sok z liści, jak również ekstrakt z liści witanii również wykazywał aktywność AChEI u myszy. Daje to dość jasne wskazówki, że cała roślina, jak również wyizolowane witanolidy mogą mieć duże znaczenie terapeutyczne w przeciwdziałaniu oraz leczeniu choroby Alzheimera oraz innych zespołów otępiennych, a także zaburzeń koncentracji, pamięci i uwagi.

Witanon jest laktonem steroidowym bazującym na szkielecie witanolidowym typu A , który posiada zdolność indukcji wzrostu neurytów, a także potencjał do naprawy uszkodzeń neuronalnych w przebiegu AD.

Surowiec: liście, owoc, korzeń

Postać leku:

Korzeń - Radix Withaniae (Ashwagandha) można przyjmować w postaci sproszkowanej umieszczanej np. w jogurcie lub zakapsułkowanej oraz jako surowiec do odwarów. Dobrej jakości korzeń powinien zawierać nie mniej niż 0,15% alkaloidów i nie mniej niż 4% saponin. Dawki dla sproszkowanego korzenia to 6-7g dziennie. Natomiast odwar - Decoctum Withaniae sporządza się 6-7g rozdrobnionego korzenia na 200 ml wody, która następnie doprowadzona do wrzenia, gotowana jest jeszcze przez 5 minut.

Suche ekstrakty - Extractum siccum Withaniae (około 1,5-2% witanolidów) są skuteczne w dawce 500 mg dziennie.

Fitofarmakologia:

Aktywność fitofarmakologiczna różnych przetworów z witanii jest zróżnicowana. Wykazuje działanie przeciwnowotworowe na komórki glejaka, a także zwiększa aktywność cytotoksycznych limfocytów T. Zmniejsza także skutki uboczne radioterapii i niektórych chemioterapeutyków w onkologii. Poza tym przeciwdziała stresowi oksydacyjnemu, szczególnie w mózgu poprzez mechanizm neuroprotekcji. Jest rośliną adaptogenną, która ułatwia przystosowanie do trudnych warunków środowiskowych. Stymuluje wzrost neuronów, wydłuża aksony i przedłużenia dendrytów. Wiele badań wykazało zaawansowane efekty ekstraktów z witanii oraz szeregu witanolidów w zaburzeniach neurodegeneracyjnych. Ekstrakty z witanii przeciwdziałają neurotoksyczności indukowanej Aβ przez działanie ochronne na neurony oraz odwracanie spadku średnicy dendrytów i ilości kolców dendrytycznych. Suche ekstrakty z witanii podawane w dawkach 500 mg przez 4-8 tygodni stymulują receptory serotoninowe 5-HT (5-HT2A i 5-HT1A), a także zwiększają poziom acetylocholiny w mózgu, dodatkowo  hamując powstawanie złogów Aβ i obniżając ich ilość. Dzięki temu witania usprawnia procesy zapamiętywania, kojarzenia i uczenia się, regenerując i poprawiając stabilność map pamięciowych. Przy chorobach neurodegeneracyjnych ważne są również adaptogenne właściwości ekstraktów witanii, które dodatkowo działają antystresowo, antylękowo, antydepresyjnie, polepszają samopoczucie i znoszą część objawów psychopatologicznych w przebiegu choroby Alzheimera. Wyciągi z witanii w dawkach 3g dobowo przyjmowane przez okres jednego roku skutkują poprawą parametrów krwi (podniesienie poziomu hemoglobiny, obniżenie cholesterolu, LDL, cukru oraz podniesienie poziomu HDL), zmniejszeniem utraty wapnia z kości oraz poprawą stanu skóry (aktywność odmładzająca). Oprócz laktonów steroidowych, zawarte w roślinie sitoindozydy podnoszą odporność organizmu poprzez działanie przeciwstresowe, nasilające fagocytozę i aktywność makrofagów. Szerokie spektrum aktywności fitofarmakologicznej przetworów z witanii kwalifikuje ją jako wysokiej klasy lek przeciwko zespołom otępiennym. Poprawia funkcje kognitywne zarówno u osób starszych, dotkniętych patologicznymi zmianami w mózgu, jak i młodszych, którzy mają problemy z psychomotoryką, pamięcią i koncentracją. Dodatkowo działanie obniżające chroniczny stres i nieprzyjemne objawy psychiczne, ma tu duże znaczenie.

Piśmiennictwo:

Herbal medicines in the treatment of psychiatric disorders: 10-year updated review. Sarris J. Phytother Res. 2018 Mar 25. doi: 10.1002/ptr.6055.

Antioxidant activity and apoptotic induction as mechanisms of action of Withania somnifera (Ashwagandha) against a hepatocellular carcinoma cell line. Ahmed W, Mofed D, Zekri AR, El-Sayed N, Rahouma M, Sabet S. J Int Med Res. 2018 Apr;46(4):1358 1369. doi:10.1177/0300060517752022.

Tohda C, Kuboyama T, Komatsu K. Dendrite extension by methanol extract of Ashwagandha (roots of Withania somnifera) in SK‐N‐SH cells. Neuroreport 2000; 11(9): 1981–1985.

Gupta SK, Dua A, Vohra BP. Withania somnifera (ashwagandha) attenuates antioxidant defense in aged spinal cord and inhibits copper induced lipid peroxidation and protein oxidative modifications. Drug Metab Dispos 2003; 19(3): 211–222.

Kumar S, Seal CJ, Okello EJ. Kinetics of acetycholinesterase inhibition by an aqueous etxtract of Withania somnifera roots. Int J Pharm Sci Res 2011; 2: 1188–1192.

Choudhary MI, Yousuf S, Nawaz SA, Ahmed S, Rahaman A. Cholinesterase inhibiting withanolides from Withania somnifera. Chem Pharm Bull 2004; 52: 1358–1361.

Sehgal N, Gupta A, Valli RK, Joshi SD, Mills JT, Hamel E, Khanna P, Jain SC, Thakur SS, Ravindranath V. Withania somnifera reverses Alzheimer’s disease pathology by enhancing low‐density lipoprotein receptor‐related protein in liver. Proc Nat Acad Sci 2012; 109: 3510–3515.

Gupta GL, Rana AC. Withania somnifera (Ashwagandha): a review. Pharmacog Rev 2007; 1: 129–136.

Mishra L, Mishra P, Pandey A, Sangwan RS, Sangwan NS, Tuli R. Withanolides from Withania somnifera roots. Phytochemistry 2008; 69: 1000–1004.

Kuboyama T, Tohda C, Komatsu K. Effects of Ashwagandha (roots of Withania somnifera) on neurodegenerative diseases. Biol Pharm Bull 2014; 37: 892–897.

Kurapati KR, Atluri VS, Samikkannu T, Nair MP. Ashwagandha (Withania somnifera) reverses beta‐amyloid1‐42 induced toxicity in human neuronal cells: implications in HIV‐associated neurocognitive disorders (HAND). PLoS One 2013; 8: e77624.

Kumar S, Seal CJ, Howes MJ, Kite GC, Okello EJ. In vitro protective effects of Withania somnifera (L.) dunal root extract against hydrogen peroxide and beta‐amyloid(1‐42)‐induced cytotoxicity in differentiated PC12 cells. Phytother Res 2010; 24: 1567–1574.

Prakash J, Yadav SK, Chouhan S, Singh SP. Neuroprotective role of Withania somnifera root extract in maneb‐paraquat induced mouse model of Parkinsonism. Neurochem Res 2013; 38: 972–980.

RajaSankar S, Manivasagam T, Sankar V, Prakash S, Muthusamy R, Krishnamurti A, Surendran S. Withania somnifera root extract improves catecholamines and physiological abnormalities seen in a Parkinson’s disease model mouse. JEthnopharmacol 2009; 125: 369–373.

Kumar P, Kumar A. Possible neuroprotective effect of Withania somnifera root extract against 3‐nitropropionic acid‐induced behavioral, biochemical, and mitochondrial dysfunction in an animal model of Huntington’s disease. J Med Food 2009; 12:591–600.

Viwithan, a Standardized Withania somnifera Root Extract Induces Apoptosis in Murine Melanoma Cells. Sudeep HV, Gouthamchandra K, Venkatesh BJ, Prasad KS. Pharmacogn Mag. 2018 Jan;13(Suppl 4):S801-S806. doi: 10.4103/pm.pm_121_17.

Antioxidant activity and apoptotic induction as mechanisms of action of Withania somnifera (Ashwagandha) against a hepatocellular carcinoma cell line. Ahmed W, Mofed D, Zekri AR, El-Sayed N, Rahouma M, Sabet S. J Int Med Res. 2018 Apr;46(4):1358-1369. doi:10.1177/0300060517752022.

Withania somnifera targets interleukin-8 and cyclooxygenase-2 in human prostate cancer progression. Setty Balakrishnan A, Nathan AA, Kumar M, Ramamoorthy S, Ramia Mothilal SK. Prostate Int. 2017 Jun;5(2):75-83. doi: 10.1016/j.prnil.2017.03.002.

Withania somnifera Root Extract Enhances Chemotherapy through 'Priming'. Henley AB, Yang L, Chuang KL, Sahuri-Arisoylu M, Wu LH, Bligh SW, Bell JD. PLoS One. 2017 Jan27;12(1):e0170917. doi: 10.1371/journal.pone.0170917.

Natural Withanolides in the Treatment of Chronic Diseases. White PT, Subramanian C, Motiwala HF, Cohen MS. Adv Exp Med Biol. 2016;928:329-373.

Withania somnifera Induces Cytotoxic and Cytostatic Effects on Human T Leukemia Cells. Turrini E, Calcabrini C, Sestili P, Catanzaro E, de Gianni E, Diaz AR, Hrelia P, Tacchini M, Guerrini A, Canonico B, Papa S, Valdrè G, Fimognari C. Toxins (Basel). 2016 May 12;8(5). pii: E147. doi: 10.3390/toxins8050147.

Withaferin A Inhibits Helicobacter pylori-induced Production of IL-1β in Dendritic Cells by Regulating NF-κB and NLRP3 Inflammasome Activation. Kim JE, Lee JY, Kang MJ, Jeong YJ, Choi JA, Oh SM, Lee KB, Park JH. Immune Netw. 2015 Dec;15(6):269-77. doi: 10.4110/in.2015.15.6.269.

Dr Henryk Różański - Medycyna dawna i współczesna - Witania ospała – Withania somnifera (L.) Dunal w dawnej i współczesnej fitoterapii. http://rozanski.li/1028/witania-ospala-withania-somnifera-l-dunal-w-dawnej-i-wsplczesnej-fitoterapii