 |
| Widłak spłaszczony - Lycopodium complanatum = Diphasiastrum complanatum |
 |
| Widłak wroniec - Lycopodium selago = Huperzia selago |
 |
| Widłak jałowcowaty - Lycopodium annotinum |
 |
| Lycopodium serrata = Huperzia serrata |
Skład chemiczny:
Widłak spłaszczony - Lycopodium complanatum: onoceryna (triterpen), alkaloidy - likopodyna, likonandyna, huperzyna U, complanadine A,C,D, lycopladine B,C,D, kwas ferulowy, flawonoidy (chryzoeriol, apigenina, luteolina);
Widłak wroniec - Lycopodium selago: alkaloidy - likopodyna, selagina = Huperzyna A,
nikotyna, akryfolina, glikozydy flawonowe - apigenina, luteolina, kwas
fumarowy, kwas ferulowy, kwas wanilinowy, fitosterole, onoceryna, kwas
azelainowy;
Widłak jałowcowaty - Lycopodium annotinum: alkaloidy (około 0,2-0,3%) - annotyna, annotynina, likopodyna,
nikotyna, akryfolina, annopodyna, flawonoidy (0,2%) - luteolina,
chrysoeriol, trycyna, kwasy fenolowe - ferulowy, chlorogenowy,
wanilinowy, p-kumarowy, p-hydroksybenzoesowy, syryngowy, sole mineralne
(glin 0,02-0,1%), trójterpeny;
Lycopodium serrata: alkaloidy: Huperzyna A, B, Huperzinine, lucidoline, lycoclavine, lycodine, lycopodine, lycoserrine, mecleanine;
 |
| Complanadine A |
Alkaloidy widłakowe wykazują wiele ciekawych właściwości. Obok aktywności antynowotworowej, przeciwzapalnej i przeciwrobaczej, przejawiają wyraźne i silne działanie inhibitujące acetylocholinoestrazę, czyli zwiększają poziom acetylocholiny w mózgu, działają neuroprotekcyjnie, poprawiają pamięć i kojarzenie, procesy uczenia i koncentracji, stymulują neurogenezę (tworzenie nowych neuronów). Obiecującym alkaloidem jest Huperzyna A (HupA), która jest odwracalnym inhibitorem AChE, wykazująca wyraźną poprawę funkcji pamięciowych w wielu przedklinicznych i klinicznych badaniach. HupA powoduje wysoką inhibicję AChE w mózgu szczurów (kora, hipokamp, prążkowie, przegroda rdzeniowa, rdzeniomózgowie, móżdżek i podwzgórze). Ponadto wykazuje właściwości neurotropowe, neuroprotekcyjne i stymulujące neurogenezę. Podobna aktywność cechuje alkaloid Huperzyna B (HupB), ale w znacznie mniejszym zakresie niż HupA. Hybrydowy lek w oparciu o takrynę i HupA wykazuje bardzo wysoką aktywność AChEI.
Surowiec: ziele widłaków
Postać leku:
Widłak spłaszczony - Lycopodium complanatum: 1g sproszkowanego ziela na 100 ml wrzącej wody; dawkować 3xdziennie po 100 ml.
Widłak wroniec - Lycopodium selago: 1-1,5g rozdrobnionego ziela zalać 1 szklanką wrzącej wody; dawkować w 3 porcjach w ciągu dnia; czas kuracji to 2 tygodnie, następnie przerwa 1-2 tygodniowa i wznowienie kuracji; nie stosować częściej niż 4 razy w roku.
Widłak jałowcowaty - Lycopodium annotinum:
Nalewka - Tinctura Lycopodii annotini: 1 cz. świeżego lub suchego starannie rozdrobnionego ziela na 5 cz. ciepłego alkoholu 60-65%; maceracja minimum 7 dni; dawkowanie - I tydzień: 5 ml 2xdziennie; II i III tydzień: 5 ml 1xdziennie rano; kuracja co kwartał.
Napar - Infusum Lycopodii annotini: 1-1,5g rozdrobnionego ziela na 100 ml wrzącej wody; zaparzać pod przykryciem 20 minut, przecedzić; dawkowanie: 2-3x100 ml dziennie przez tydzień, następnie zmniejszyć do 1-2x100ml dziennie przez 3 tygodnie; kuracja może być wznawiana co kwartał
Huperzyna A: na rynku istnieją preparaty i suplementy z wyizolowaną Hupezyną A w formie czystej. Niektóre z nich zawierają 98% ekstraktu z liści Huperzia serrata, które zawierają w 1 kapsułce średnio 200 ug Huperzyny A. Dostępne są również suche ekstrakty 1%, których dawki rzędu 5-20 mg odpowiadają przyjęciu 50-200 ug Huperzyny A. Mogą być skutecznym środkiem polepszającym pamięć, kojarzenie, stabilizację i regenerację map pamięciowych. Najskuteczniejsze są preparaty, w których łączy się Huperzynę A z ekstraktami z miłorzębu, lecytyną, karnityną, witaminami z grupy B, biopierwiastkami (wanad, bor, cynk), czy aminokwasami. Dawka Huperzyny A na dobę nie powinna przekraczać 300-400 ug.
Fitofarmakologia:
Wyciągi z widłaków działają neuroprotekcyjnie (ochronnie na neurony), poprzez hamowanie enzymu rozkładającego acetylocholinę, podnoszą stężenie tego neuroprzekaźnika w mózgu, stymulują czynnik wzrostowy neuronów (neurogeneza). Poprawiają pamięć, usprawniają proces uczenia się i przyswajania nowych informacji. Widłaki zasobne w alkaloidy takie jak huperzyna, komplanadyna zwiększają wydolność psychiczną, optymalizują działanie systemu cholinergicznego, mogą wywoływać aktywność przeciwzapalną w mózgu. Likopodyna hamuje rozwój nowotworów, pobudza apoptozę (aktywacja kaspazy-3) i działa cytotoksycznie wobec komórek nowotworowych. Ponadto substancje widłakowe działają silnie przeciwzapalnie i antyalergicznie (przeciwhistaminowo), antybakteryjnie i fungistatycznie. Ważną właściwością jest również działanie przeciwzakrzepowe i hepatoprotekcyjne. Nasilają wydzielanie śluzu, potu, wydzieliny łzowej i soków trawiennych. Krople oczne z widłaka zwężają źrenice, a także mogą być pomocne w leczeniu jaskry (roztwory selaginy 0,5-1% aplikowane do oka). Frakcje alkaloidów widłaka mogą być skuteczne przy osłabieniach mięśniowych (niedowłady, osłabienia mięśni szkieletowych). W połączeniu z innymi substancjami pobudzają regenerację wątroby i tkanki nerwowej, stąd mogą mieć też zastosowanie przy wirusowych, toksycznych i niewydolnościowych uszkodzeniach wątroby. Stymulują układ odpornościowy i działają przeciwrobaczo, na pasożyty wewnętrzne i zewnętrzne (wszawica, pchły, roztocza). Wiele gatunków widłaków jest obecnie zagrożona, ponieważ są bardzo wrażliwe na wszelkie zmiany środowiska naturalnego np. zanieczyszczenia powietrza. Dlatego należy stosować rośliny z hodowli lub wyizolowane związki w postaci ekstraktów. Przedawkowanie preparatów widłakowych może być bardzo niebezpieczne i zakończyć się zgonem. Przeciwwskazania to ciąża, laktacja, padaczka, astma, zawodowe uprawianie sportów (widłaki dają efekty podobne do nielegalnych środków dopingujących). UWAGA! Widłaki są roślinami pod ochroną.
Piśmiennictwo:
Kozikowski AP, Tuckmantel W. Chemistry, pharmacology and clinical efficacy of Chinese nootropic agent Huperzine A. Acc Chem Res 1999; 32: 641–650.
Raves ML, Harel M, Pang YP, Silman I, Kozikowski AP, Sussman JL. Structure of acetylcholinesterase complexed with the nootropic alkaloid (−)‐huperzine A. Nat Struct Biol 1997; 4: 57–63.
Laganiere S, Corey J, Tang XC, Wolfert E, Hanin I. Acute and chroninc studies with the
acetylcholinesterase huperzine A: effect on centeral nervous system cholinergic parameters. Neuropharmacol 1991; 30: 763–768.
Yang G, Wang Y, Tian J, Liu JP. Huperzine A for Alzheimer’s disease: a systematic review and meta‐analysis of randomized clinical trials. PLoS One 2013; 8: e74916.
Cheng DH, Tang XC. Comparitive studies of huperzine A, E2020 and tacrine on behavior and cholinesterase activities. Pharmacol Biochem Behav 1998; 60: 377–386.
Tang LL, Wang R, Tang XC. Effect of huperzine A on the secretion of nerve growth factor in cultured rat cortical astrocytes and neurite outgrowth in rat PC 12 cells. Acta Pharmacol Sin 2005; 26: 673–678.
Ma T, Gong K, Yan Y, Zhang L, Tang P, Zhang X, Gong Y. Huperzine A promotes hippocampal neurogenesis in vitro and in vivo. Brain Res 2013; 1506: 35–43.
Wang LM, Han YF, Tang XC. Huperzine A improves cognitive deficits caused by chronic cerebral hypoperfusion in rats. Eur J Pharmacol 2000; 398: 65–72.
Phytochemical and ethnomedicinal study of Huperzia species used in the traditional medicine of Saraguros in Southern Ecuador; AChE and MAO inhibitory activity. Armijos C, Gilardoni G, Amay L, Lozano A, Bracco F, Ramirez J, Bec N, Larroque C, Finzi PV, Vidari G. J Ethnopharmacol. 2016 Dec 4;193:546-554. doi: 10.1016/j.jep.2016.09.049.
Quantitative proteomic analysis reveals the neuroprotective effects of huperzine A for amyloid beta treated neuroblastoma N2a cells. Tao Y, Fang L, Yang Y, Jiang H, Yang H, Zhang H, Zhou H.
Proteomics. 2013 Apr;13(8):1314-24. doi: 10.1002/pmic.201200437.
Dr Henryk Różański - Medycyna Dawna i współczesna - Lycopodium annotinum Linne – widłak jałowcowaty w praktycznej fitoterapii. http://rozanski.li/2107/lycopodium-annotinum-linne-widlak-jalowcowaty-w-praktycznej-fitoterapii/
Dr Henryk Różański - Medycyna Dawna i współczesna - Widłak wroniec – Lycopodium selago L. w praktycznej fitoterapii. http://rozanski.li/2081/widlak-wroniec-lycopodium-selago-l-w-praktycznej-fitoterapii
Dr Henryk Różański - Medycyna Dawna i współczesna - Widłak spłaszczony = widlicz – Lycopodium complanatum Linne w fitoterapii. http://rozanski.li/2085/widlak-splaszczony-widlicz-lycopodium-complanatum-linne-w-fitoterapii/
